Dziedziczenie to nie tylko dom, działka czy oszczędności. To także długi, kredyty i niespłacone zobowiązania. Wiele osób – również seniorów – nie wie, że można odziedziczyć same problemy. Ale na szczęście prawo przewiduje sposoby, by się przed tym uchronić.
Spadek może być nie tylko „bogactwem”
Gdy ktoś umiera, jego spadkobiercy dziedziczą nie tylko majątek, ale również zobowiązania finansowe:
• kredyty i pożyczki (także chwilówki),
• długi wobec ZUS, banków, wspólnot mieszkaniowych,
• zaległości podatkowe,
• grzywny i opłaty sądowe.
Jakie masz możliwości jako spadkobierca?
Masz 3 opcje i masz na ich wybór 6 miesięcy od momentu, gdy dowiesz się o dziedziczeniu (najczęściej – od śmierci spadkodawcy):
Opcja: Co oznacza?
1. Przyjęcie spadku wprost
Bierzesz wszystko – majątek i pełną odpowiedzialność za długi, nawet z własnej kieszeni.
2. Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza
Dziedziczysz, ale za długi odpowiadasz tylko do wartości majątku. Nie dopłacasz z własnych pieniędzy.
3. Odrzucenie spadku
Całkowicie rezygnujesz – nie dziedziczysz nic, ale też nie masz żadnych długów.
Kiedy i jak odrzucić spadek?
Jeśli wiesz (lub podejrzewasz), że spadkodawca:
• miał duże długi,
• był zadłużony w bankach, firmach pożyczkowych,
• brał chwilówki lub pożyczki „na lewo”,
lepiej złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Jak to zrobić?
• Udaj się do notariusza lub sądu rejonowego.
• Wypełniasz oświadczenie o odrzuceniu spadku.
• Musisz to zrobić w ciągu 6 miesięcy od momentu, gdy dowiesz się o dziedziczeniu.
• Koszt u notariusza: ok. 100–150 zł.
A co z wnukami lub dziećmi?
Jeśli Ty odrzucisz spadek, dziedziczenie przechodzi na Twoje dzieci – nawet małoletnie!
Wtedy:
• Dziecko musi też odrzucić spadek, ale w jego imieniu robi to rodzic (czyli np. Twój syn lub córka).
• Potrzebna jest zgoda sądu rodzinnego, jeśli dziecko jest niepełnoletnie.
• Niezałatwienie tego na czas = dziecko może odziedziczyć długi!
A może przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza?
To rozwiązanie pośrednie:
• Dziedziczysz majątek, ale za długi odpowiadasz tylko do jego wartości.
Przykład:
Jeśli dostajesz spadek o wartości 50 000 zł, a długi wynoszą 120 000 zł – odpowiadasz tylko do 50 000 zł. Reszty nie spłacasz.
Od 2015 roku to jest domyślna forma dziedziczenia, jeśli nic nie zrobisz przez 6 miesięcy – przyjmujesz spadek z dobrodziejstwem inwentarza automatycznie.
Ale uwaga:
Musisz sporządzić tzw. spis inwentarza – wykaz majątku i długów.
Robi to komornik (odpłatnie) lub sam spadkobierca (bez opłaty, ale z odpowiedzialnością za zgodność danych).
Przykład z życia:
Pan Marek, 68 lat, z Opola, dowiedział się, że odziedziczył po zmarłym bracie mieszkanie. Ucieszył się – dopóki nie przyszły pisma z banku i od komornika. Okazało się, że brat miał 140 000 zł długu, a mieszkanie było obciążone hipoteką.
Pan Marek nic nie zrobił przez 6 miesięcy, więc… dziedziczył z dobrodziejstwem inwentarza. Ostatecznie musiał zapłacić tylko tyle, ile warte było mieszkanie – ale musiał zorganizować spis i pilnować formalności.
Najczęstsze pytania seniorów:
Czy mogę odrzucić spadek po kimś, kogo nie znałem lub z kim nie miałem kontaktu?
Tak. Jeśli dowiesz się, że jesteś spadkobiercą (np. po kuzynie), możesz odrzucić spadek do 6 miesięcy od dnia, kiedy się o tym dowiesz, niekoniecznie od daty śmierci.
Czy komornik może zająć moją emeryturę za długi zmarłego?
Tylko jeśli przyjąłeś spadek wprost. Przy przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzuceniu spadku – nie może.
Co jeśli minie 6 miesięcy i nic nie zrobię?
Domyślnie dziedziczysz z dobrodziejstwem inwentarza – ale wciąż musisz zająć się spisem majątku. Jeśli to zignorujesz, mogą być problemy z bankami, wierzycielami lub innymi spadkobiercami.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
• Spadek to nie tylko majątek, ale też długi – uważaj, co dziedziczysz.
• Masz 3 opcje: przyjąć, przyjąć z ograniczeniem odpowiedzialności lub odrzucić.
• Masz 6 miesięcy, by zdecydować – inaczej decyzja zapadnie za Ciebie.
• Jeśli masz dzieci – pamiętaj, że dziedziczenie przechodzi dalej, nawet na wnuki!
• W razie wątpliwości – skontaktuj się z prawnikiem, notariuszem lub skorzystaj z darmowej pomocy prawnej.
