Rozwód dzieci, konflikt rodzinny, czy nawet brak kontaktu z byłym zięciem lub synową – nie powinny odbierać Ci prawa do kontaktu z wnukami. Prawo rodzinne w Polsce chroni więzi między dziadkami a wnukami. Jeśli ktoś je ogranicza – możesz się bronić.
Dlaczego ten temat jest ważny?
Wielu dziadków i babć pełni ważną rolę w życiu wnuków – opiekowali się nimi od urodzenia, wspierali rodziców, uczestniczyli w wychowaniu.
Niestety, po rozpadzie małżeństwa dzieci, śmierci jednego z rodziców, czy rodzinnych kłótniach, kontakt z wnukami nagle się urywa.
Ale prawo nie pozwala zerwać tych relacji bez powodu.
Co mówi polskie prawo?
Art. 113(6) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że:
„Osoby bliskie dziecku, w szczególności dziadkowie (…), mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem, a sąd opiekuńczy może te kontakty uregulować, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.”
Co to oznacza w praktyce?
Masz prawo do:
• odwiedzin wnuka,
• zapraszania go do siebie,
• kontaktu telefonicznego, przez Internet,
• wspólnych wyjść i wyjazdów,
• obecności przy ważnych wydarzeniach (urodziny, komunie, zakończenia roku szkolnego itp.).
Jeśli któryś z rodziców utrudnia lub uniemożliwia te kontakty bez uzasadnienia, możesz wystąpić do sądu o ich ustalenie lub przywrócenie.
Przykład z życia:
Pani Barbara, 70 lat, z Warszawy, opiekowała się wnuczką od urodzenia. Po rozwodzie syna, synowa wyprowadziła się z dzieckiem i zerwała kontakt. Pani Barbara przez 8 miesięcy nie mogła zobaczyć wnuczki, mimo że wcześniej spędzała z nią każdy weekend. Z pomocą prawnika złożyła wniosek do sądu rodzinnego. Po rozprawie, sąd uregulował jej prawo do spotkań dwa razy w miesiącu oraz kontaktów online.
Co możesz zrobić, jeśli nie widujesz wnuków?
Krok 1: Spróbuj porozumieć się z rodzicem dziecka
• Zaproponuj harmonogram spotkań, rozmów, odwiedzin.
• Wszystko zapisuj – SMS-y, e-maile, próby kontaktu.
• Zachowaj spokój, nie eskaluj konfliktu – sądy biorą to pod uwagę.
Krok 2: Złóż wniosek do sądu rodzinnego
• Wniosek składa się do sądu rejonowego – wydziału rodzinnego, właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka.
• Nie trzeba mieć adwokata (choć warto skonsultować sprawę).
• Opłata sądowa: 100 zł.
• We wniosku proponujesz konkretne dni i godziny kontaktu.
• Dołącz dowody: zdjęcia z dzieckiem, oświadczenia świadków, wiadomości.
Krok 3: Sąd bada dobro dziecka
• Sąd nie kieruje się życzeniem rodziców, tylko dobrem wnuka.
• Może powołać kuratora lub biegłego psychologa.
• Jeśli sąd uzna, że kontakt z Tobą jest ważny dla dziecka – zarządzi go nawet wbrew woli rodzica.
Co jeszcze możesz zrobić?
• Skorzystaj z mediacji rodzinnej – wiele sądów ją oferuje.
• Porozmawiaj z psychologiem dziecięcym – może napisać opinię.
• Skontaktuj się z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej, jeśli sytuacja jest poważna – oni też mogą pośredniczyć.
Nie zapomnij:
• Masz prawo do kontaktu z wnukiem, ale nie prawo do opieki lub wychowania – to leży po stronie rodziców lub opiekuna prawnego.
• Nie obrażaj drugiego rodzica – sądy źle patrzą na konflikty podsycane przez dziadków.
• Jeśli dziecko nie chce kontaktu – sąd też to uwzględni, zwłaszcza jeśli ma powyżej 13 lat.
Najczęstsze pytania seniorów:
* Czy mogę widywać wnuki, jeśli moje dziecko nie żyje?
Tak – jeśli Twoje dziecko (np. syn) zmarło, a drugi rodzic odciął Ci kontakt z wnukiem, możesz złożyć wniosek do sądu o ustalenie kontaktów.
* Czy mogę zabrać wnuka na wakacje?
Tylko za zgodą rodzica lub jeśli sąd wyrazi na to zgodę w orzeczeniu o kontaktach.
* A jeśli rodzic ignoruje wyrok sądu i dalej nie pozwala na spotkania?
Możesz złożyć wniosek o egzekucję kontaktów – sąd może nałożyć grzywnę lub skierować sprawę do kuratora.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
• Masz prawnie zagwarantowane prawo do kontaktów z wnukiem.
• Jeśli rodzic je utrudnia – sąd może je uregulować.
• Zawsze kieruj się dobrem dziecka, nie emocjami czy chęcią „walki”.
• Warto działać spokojnie, konsekwentnie i z pomocą prawną lub mediatora.
