Seniorzy często pytają: „Czy lepiej przepisać mieszkanie za życia, czy zostawić je w testamencie?” Nie ma jednej dobrej odpowiedzi dla wszystkich. Warto poznać różnice, korzyści i zagrożenia obu rozwiązań – aby wybrać to, co najlepiej odpowiada Twojej sytuacji i relacjom rodzinnym.
Darowizna – czym jest?
Darowizna to nieodpłatne przekazanie majątku innej osobie za życia – np. mieszkania, działki, samochodu, oszczędności. Zwykle dokonuje się jej u notariusza (w przypadku nieruchomości – obowiązkowo).
Testament – przypomnienie
Testament to rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci. Dopóki żyjesz – majątek nadal należy do Ciebie. Osoby wskazane w testamencie otrzymają go dopiero po Twojej śmierci.
Darowizna vs Testament – porównanie:
Cecha:
Darowizna vs Testament
Kiedy działa?
Za życia vs Po śmierci
Kiedy tracisz majątek?
Od razu – nie jesteś już właścicielem vs Po śmierci – majątek jest Twój do końca życia
Forma:
Umowa notarialna (np. dla nieruchomości) vs Pisemna, najlepiej u notariusza
Możliwość zmiany decyzji:
Trudna lub niemożliwa vs Zawsze możesz zmienić testament
Zachowek dla innych spadkobierców:
Liczy się do masy spadkowej (czasem można ominąć) vs Wpływa na prawo do zachowku
Podatek:
Czasem występuje vs Często zwolnienie z podatku dla rodziny
Ryzyko sporów i nadużyć:
Większe – darowizna może być wykorzystana niezgodnie z intencją vs Mniejsze – testament możesz dobrze zabezpieczyć
Kiedy warto wybrać darowiznę?
• Gdy chcesz pomóc dziecku lub wnukowi już teraz – np. dać mieszkanie, działkę czy środki na start.
• Gdy zależy Ci na zaoszczędzeniu czasu i kosztów spadkowych.
• Gdy wiesz, że osoba obdarowana jest godna zaufania i nie obawiasz się, że po przejęciu majątku… przestanie dzwonić.
Na co uważać przy darowiźnie?
• Nie masz już praw własności – nie możesz się „rozmyślić”.
• Zdarza się, że seniorzy po przepisaniu mieszkania są ignorowani lub nawet wyrzucani.
• Darowizna może być wliczana do spadku przy obliczaniu zachowku – co prowadzi do konfliktów między spadkobiercami.
• W niektórych przypadkach trzeba zapłacić podatek – choć najbliższa rodzina (dzieci, wnuki) jest z niego zwolniona po zgłoszeniu do urzędu skarbowego.
Przykład z życia:
Pan Antoni, 74 lata, przekazał mieszkanie córce w darowiźnie.
Miał nadzieję, że w zamian będzie mógł spokojnie mieszkać w jednym z pokoi do końca życia. Niestety, po kilku miesiącach córka sprzedała mieszkanie, a ojciec został bez dachu nad głową.
Co zrobił źle? Nie zawarł w akcie notarialnym tzw. służebności mieszkania, która gwarantowałaby mu prawo do zamieszkania w nieruchomości nawet po zmianie właściciela.
Kiedy lepszy będzie testament?
• Gdy chcesz pozostać właścicielem majątku do końca życia.
• Gdy chcesz mieć czas na zmianę decyzji – testament można zawsze odwołać.
• Gdy masz kilkoro spadkobierców i chcesz jasno ustalić, kto co otrzyma.
• Gdy masz trudne relacje rodzinne i chcesz uniknąć sporów i niespodzianek.
Rada praktyczna:
Jeśli chcesz przekazać majątek za życia, ale nie tracąc nad nim kontroli, rozważ:
• Darowiznę z zastrzeżeniem służebności (prawo do mieszkania, korzystania z działki itp.).
• Umowę dożywocia – osoba, która otrzyma majątek, zobowiązuje się do opieki nad Tobą.
• Zwykłe pełnomocnictwo do korzystania z konta czy nieruchomości – bez przenoszenia własności.
Najczęstsze pytania seniorów:
Czy mogę odwołać darowiznę, jeśli obdarowany się źle zachowuje?
W wyjątkowych sytuacjach – tak (np. rażąca niewdzięczność), ale to trudne i wymaga postępowania sądowego.
Czy wnuki muszą płacić podatek od darowizny?
Nie – jeśli zgłoszą darowiznę do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy. Inaczej mogą zapłacić nawet kilkanaście procent podatku.
Czy lepiej przepisać dom dzieciom za życia, żeby „nie zabrało go państwo”?
To mit. Jeśli nie masz długów ani nie korzystasz z opieki w DPS bez umowy – państwo nie „przejmuje” Twojego majątku. Testament wystarczy.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
• Darowizna daje natychmiastowy efekt, ale wiąże się z utratą kontroli nad majątkiem.
• Testament jest elastyczny, możesz go zmieniać i nie wpływa na Twoją sytuację majątkową za życia.
• Oba rozwiązania mają plusy i minusy – najlepiej dobrać je do swojej sytuacji rodzinnej i zdrowotnej.
• W razie wątpliwości – zasięgnij porady notariusza lub darmowego prawnika (np. w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej).
